Zenodo Açık Erişim Deposu (Zenodo Open Access Repository, ttps://zenodo.org/); Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire - CERN) tarafından başlatılan bir proje olup, 2013 yılında hizmete açılan, bilimsel ve akademik araştırmalar için bir veri deposu ve paylaşım platformudur. Araştırmacıların; bilimsel çalışmalarını, tezlerini, makalelerini, sunumlarını ve diğer akademik çıktılarını depolayıp paylaşabilecekleri bir çevrimiçi arşiv sunar. Bu platform, Açık Bilimi destekler (ayrıntılı bilgi için tıklayınız.) ve araştırmaların erişilebilirliğini artırmayı hedefler. Bu sayede araştırmacıların çalışmalarını küresel çapta görünür ve kullanılabilir hale getirir.
Bu amacı doğrultusunda geliştirdiği birçok özelliği mevcuttur. Bu özelliklerinden bazıları şunlardır:
Açık erişim: Zenodo; bilimsel araştırmaların, verilerin, tezlerin, teknik raporların ve diğer akademik içeriklerin açık erişim ilkesiyle ücretsiz olarak paylaşılmasını sağlar. Bu sayede bilimsel bilgi, herkes tarafından erişilebilir hale gelir ve araştırmaların etkisi artar.
Veri depolama: Araştırmacılar, Zenodo platformunu verilerini güvenli ve kalıcı bir şekilde depolamak için kullanabilirler. Böylece veri kaybı önlenir ve gelecekteki çalışmalar için veri setlerine erişim kolaylaşır.
Kalıcı kimlik (DOI): Zenodo, yüklenen içeriklere kalıcı kimlikler (DOI - Digital Object Identifier) verir. DOI, içeriğin benzersiz bir şekilde tanımlanmasını sağlar ve atıfta bulunma ile telif hakkı bildirimi gibi önemli işlemler için kullanılabilir.
İnterdisipliner içerik: Zenodo; farklı disiplinlerdeki araştırmacıların, çalışmalarını paylaşabileceği bir platformdur. Bu özelliği sayesinde, farklı alanlardaki bilimsel iş birliğini ve bilgi alışverişini arttırır.
Veri paylaşımını teşvik: Zenodo; araştırmacıları, çalışmalarını ve verilerini paylaşmaya teşvik eder. Açık erişim ve veri paylaşımı, bilimsel keşifleri hızlandırabilir ve araştırmalara katkıda bulunan daha geniş bir bilimsel topluluğun oluşmasına olanak tanır.
Zenodo platformunun çalışma yöntemi, temelde 4 adımdan oluşmaktadır. Bu adımlar kısaca şunlardır:
1) Araştırmacılar, çalışmalarını Zenodo platformunun web sitesine veya Zenodo API özelliğini kullanarak çalışmalarını kendi depolama sistemlerine yükler.
2) Zenodo, yüklenen tüm içerikleri DOI ile kalıcı olarak tanımlar. DOI, bir araştırma çıktısı için benzersiz bir adres verir ve bu çıktıyı kolayca bulunabilir ve alıntı yapılabilir hale getirir.
3) Zenodo, yüklenen tüm içerikleri açık erişim olarak yayınlar. Zenodo platformunda depolanan tüm içerikler, Creative Commons Attribution 4.0 Uluslararası Lisansı altında açık erişim olarak yayınlanır. Bu sayede araştırmacıların, çalışmalarını herkesin okuyabileceği ve kullanabileceği şekilde paylaşmalarını sağlar.
4) Araştırmacılar; Zenodo platformunda bulunan bilimsel ve akademik araştırmalara, Zenodo platformunun web sitesi veya Zenodo API aracılığıyla erişebilirler.
Zenodo API, araştırmacıların Zenodo ile etkileşime girmelerini sağlayan bir RESTful API'dir. Zenodo API; HTTP ve JSON protokollerini kullanır. Zenodo API kullanarak, araştırmacılar aşağıdaki işlemleri yazılım aracılığı ile gerçekleştirebilir:
Depolanan içerikleri aramak
Depolanan içerikleri indirmek
Depolanan içerikleri güncellemek
Depolanan içerikleri silmek
Yeni içerik yüklemek
Mevcut içerikleri düzenlemek
Bu sayede Zenodo API; araştırmacıların, Zenodo platformuyla etkileşime girmelerini kolaylaştırır ve Zenodo platformunun, açık erişim özelliklerinden yararlanmalarını sağlar.
Zenodo API özelliğini kullanmak için, bir Zenodo hesabı oluşturmak ve bir API anahtarı almak gerekmektedir. API anahtarını aldıktan sonra, Zenodo API kullanarak depolanan içeriklere kolayca erişim sağlanabilir.
Zenodo; bu özellikleri ve açık erişimi desteklemesi sayesinde, birçok üyeye ve yatırımcıya sahiptir. Bazı önemli üye ve yatırımcılar şunlardır:
CERN
Avrupa Komisyonu
Avrupa Uzay Ajansı (ESA)
Wellcome Trust
Bill & Melinda Gates Vakfı
Wikimedia Foundation
OpenAIRE (Ayrıntılı bilgi için tıklayınız.)
Open Science Framework (OSF) (Ayrıntılı bilgi için tıklayınız.)
Figshare
Dryad
Zenodo, her yıl daha fazla üye ve yatırımcı kazanmaktadır ve dünyanın dört bir yanından araştırmacılar tarafından kullanılmaktadır. Zenodo, araştırmacıların çalışmalarını depolamak ve paylaşmak için kullanabilecekleri ücretsiz ve açık kaynaklı bir depolama sağladığı için, açık bilimin büyümesine ve gelişmesine önemli katkılarda bulunmaktadır. Bu sayede Zenodo, her geçen gün daha da büyümekte ve önem kazanmaktadır.
Comentarios